Het afscheid: méér dan de organisatie van een uitvaart

De dagen tussen een overlijden en de uitvaart zijn belangrijk. Het is een tijd waarin de eerste stappen naar verwerking plaatsvinden. Een periode van verdriet en rouw, maar ook een tijd van delen en nabijheid. ‘Daar een rol in mogen spelen, een steun mogen zijn, dat is echt heel speciaal. Een voorrecht, zo zou ik het noemen.’ Zo vertelt Avalon Wilhelmus, uitvaartverzorger bij Kisner en Van der Waarde.

Dagen voor de uitvaart

‘In die wezenlijke dagen voorafgaand aan de uitvaart deel je iets unieks met een familie.’ Avalon herinnert zich bijvoorbeeld nog goed die ene vader. Het was ongeveer een jaar geleden dat de melding binnenkwam van een man die net zijn dochter had verloren. ‘Hij woonde bij ons in de regio, maar zijn dochter niet,’ vertelt Avalon. ‘Maar deze man had goede verhalen over ons gehoord en hij vroeg mij hem te helpen.’

Ze wilde het zelf doen

‘Een nuchtere man, viel me op toen ik hem ontmoette, die enorm van zijn dochter had gehouden. Toch maakte hij me al snel duidelijk dat, ondanks hun sterke band, vader en dochter elkaar al een tijd niet hadden gezien. Enerzijds kwam dat door de afstand. Maar anderzijds wilde de dochter haar ziekteproces alleen doormaken. Zij wilde het zelf doen, en haar vader er niet mee belasten. Haar overlijden was verwacht, maar voor een ouder is het verlies van een kind ondraaglijk en onnatuurlijk.’

Een bijzondere gebeurtenis

‘Wanneer je voor het eerst bij iemand binnenkomt, is het contact vaak nog aftastend. Maar omdat je samen in die dagen zoveel meemaakt, verandert dat snel. Zo ook met deze man, al gauw was er een vertrouwdheid en een goede klik. Op een gegeven moment vertelde hij mij een heel bijzonder verhaal. Hij was de middag voor het overlijden gaan wandelen met zijn hond. Het was zonnig geweest die dag, dus besloot hij erop uit te gaan. Na een half uur pakten in de verte wat wolken samen. Toen hij stilstond om zijn hond bij zich te roepen, keek hij om en zag hij een prachtige regenboog.’

Moment van troost

‘Het was een moment dat hem bijbleef, omdat het hem roerde dat de natuur soms zo’n grote schoonheid kan bezitten. Niet veel later hoorde hij dat zijn dochter was overleden, die specifieke middag. Precies op het moment dat de regenboog aan hem verschenen was. En ondanks dat het verdriet groot was, bood dat beeld hem ontzettend veel troost. Alsof hij van dat laatste moment getuige mocht zijn, en zijn dochter zich nog eenmaal had laten zien. Dat zo’n stoere, nuchtere man mij dit kwetsbare verhaal toevertrouwde, raakte mij zeer. Ik opperde dat hij zijn bijzondere verhaal kon vertellen tijdens de uitvaart. Op dat moment was de man daar niet van overtuigd. Het was voor hem een zeer persoonlijk verhaal.’

‘Dat zo’n stoere, nuchtere man mij dit kwetsbare verhaal toevertrouwde, raakte mij zeer’

‘Het raakt me nog steeds’

‘Maar het gevoel van openheid en kwetsbaarheid trof mij opnieuw op de dag van de uitvaart. In een idyllisch kerkje op een Friese terp zag ik de man voor het eerst kennis maken met de kring rondom zijn dochter. Een mooi moment van contact tussen mensen. De dag verliep ook heel los en vrij, zoals dat paste bij de dochter en haar kring. Mensen zaten of stonden waar ze wilden, rondom de kist. Iemand nam zijn hond mee, men sprak met elkaar. Het was een heel ongedwongen en vrije sfeer. Als laatste sprak de vader. Hij pakte een papier waarop hij wat woorden had uitgeschreven. Even viel een stilte, alsof de man er niet zeker van was hoe hij moest beginnen. Toen vouwde hij het papier op en borg het weg. In die prettige sfeer voelde het toch goed om zijn verhaal van de regenboog te vertellen. Hij keek de zaal in. Wij hadden oogcontact, wisselden een blik van herkenning. De man vertelde zijn verhaal, en het delen van deze intense ervaring was een opluchting en bood zodoende troost. Dit prachtige beeld van de regenboog als verbinding tussen hemel en aarde, vader en dochter, ontroerde alle aanwezigen. Het raakt mij nog steeds, nu ik het weer vertel.’

Zoveel meer

‘En op dat moment trof het mij zeer. Het trof mij dat mijn werk zoveel meer is dan alleen het praktisch organiseren van een afscheid. Of de kist recht staat, de rouwauto de goede kleur heeft, de bloemen juist geschikt zijn… Het is natuurlijk belangrijk. Maar nog veel belangrijker en fundamenteler is wat we kunnen toevoegen náást de zorg voor de organisatie. Dat we mogen delen in die momenten die zo bepalend zijn in een leven en de verwerking. Dat is een voorrecht waar we nooit licht over denken, maar waar we heel veel waarde aan hechten.’

‘Als ik je los moet laten, laat ik je gaan zoals je was’

‘Empathisch vermogen: dat is, als je het ons vraagt, een eigenschap die je als uitvaartverzorger niet mag missen. Het verlies van een dierbare is voor de nabestaanden het begin van een veranderd leven: een leven zonder degene die je moest laten gaan. Wij, het team van Kisner en Van der Waarde, staan naast je en lopen mee in jouw eigen tempo. Wij proberen rust te brengen in deze hectische tijd. Door goed te luisteren, denken wij met je mee over het afscheid. Een afscheid dat kenmerkend is voor jou en je dierbaren die verder gaan.’